Brand New China (‘Yeni Çin’ Markası)


Reklamcılık, Medya ve Ticari Kültür
Jing Wang
Harvard University Press © 2008
432 sayfa

Bu kitabı satın almak için
Özet Pdf : BrandNewChina.pdf

Kitapdan Önemli Başlıklar

• Reklamcılık Çin’de ilk olarak Song Hanedanlığı(960-1279)döneminde görülmektedir.
• Modern reklamcılık (gazete reklamları ve eşantiyon dağıtımı), 19. yy’ın ortalarında başlamıştır.
• 1900’ların başlarında, Mao Zedong tarafından kaleme alınan edebi dergide reklamlara rastlarız.
• Çin’de kültür devrimi sırasında reklamcılık yasaklanmış ve 1979 yılında yeniden başlamıştır.
• Hediye değiş tokuşu, ürün güvenliği ve milliyetçilik ciddi pazarlama ilkelerindendir.
• Gerçekte bir Çin markasından bahsedip edemeyeceğimiz konusu, hala yoruma açık bir sorudur.
• Çin, 170’e bölünebilecek kadar fazla farklı pazara sahiptir ve herbiri yaklaşık bir milyon kişi civarındadır.
• Çin’de internet reklamcılığı gelişmemiş fakat medya ve elektronik
kitle iletişim araçları reklamcılığı güçlüdür.
• Birçok lüks mal üreticisinin umutlarının aksine, Çin gelişmiş elektronik mallar (higher-end ) için müthiş bir pazar değildir.
• Çin’in sahip olduğu mavi yakalı işci sınıfı, reklamcıların görmemezlikten geldiği büyük bir potansiyeldir.

Kitapta Başlıca Aranan Cevaplar

  1. Tarih içinde reklamcılık Çin’de nasıl gelişmiştir ?
  2. Bazı uzmanlar Çindeki reklam sektörünü nasıl yorumlarlar?
  3. Son yıllarda yaşanlar ve yapılan gözlemler Çindeki pazarlama ve reklamcılık konusunda ne tür bilgiler vermekdedir?

Çin tarihinde Reklamcılık

1966-1976 Kültür Devrimi yıllarında Çin Halk Cumhuriyeti ticari reklamları yasaklamış, modern reklamcılık, 19. yy’ın ortaları 20. yy’ın başlarında tekrardan başlamıştır. Bir Shanghai TV istasyonu kültürel devrim sonrası ilk reklamı yayınlamış sonrasında ise reklam endüstrisi inanılmaz bir şekilde büyümüştür. 2005 yılında, yaklaşık 80,000 kişiden fazla reklam ajansı çalışanı ve 10,000’e yakın basın çalışanı vardır. Toplam reklam gelirleri ise 18 milyar dolardır.

Eskiden gelen gelenekler Çin’in gözle görülebilir gelişimini peçelemekte ‘yeni’ Çin’e tehlikli ve yanıltıcı bir anlam yüklemektedir. Çin’in sahip olduğu önemli kurumlar imparatorluk yıllarından bu yana disiplinli ve hiyararşik bir düzende yapılanmış ve bu yapılanma Mao’nun yönetiminde de aynen devam etmiştir. Reklamcılık Maoism ile bir kırılma noktası yaşamış olsa bile yakından bakıldığında yeni çıkan markaların Mao’yu bir simge, dil olarak kullandıklarını görülür.

Örneğin önemli elektronik ürün üreticisi Haier, kendi yönetim filazofisini tanıtmak amacıyla “Great Helmsman” (aynen Mao’nun kullandığı gibi) alıntısını kullanmaktadır. Üretimin yapıldığı Qingdao belediyesi özellikle fabrikayı 1984 yılında inşaa etmiştir. Firmanın tüm orta düzey yöneticileri Çin Kominist Partisi üyesidir. Zhang’in ben sadece bu firmanın yöneticisi değil aynı zamanda Çin Kominist Partisi üyesi üyesiyimdir diye verdiği demeçler düşündürücüdür. Dışardan bakıldığında görünen, Çin’in içinde bulunduğu şartlara da ters düşmeyen, özel girişimciliğin socialism ile savaş halinde olduğudur.

‘Yeni Çin’ deyimi her nekadar filizlenmekte olan orta sınıfı ve onların tüketime olan büyük heveslerini ima etse bile yüklenene bu anlam gerçeği yansıtmamaktadır. Orta sınıf nispi olarak az ve zengin, tüketime hevesli olan altın yakalı nüfüs ise daha da azdır.

Çin’de gelir eşitsizliği büyümektedir. Nüfüsun % 70’ini köylü halk oluşturmakta ve onlar da ekonomik üretimin %35’ini tüketmektedirler.

Çin’de kullanılan pazarlama stratejilerinde, basitçe yabancı ve yerel mallar diye ikiye ayırmadan önce düşünmek gerekir. Çok az Çin markasına yerel diğebiliriz ki hala birçok firma markalarını nasıl yerelleştireceklerini düşünmektedirler. Çin’de birçok önemli markadan bahsedebiliriz fakat yerel markaların günümüzde çözülmeyi bekleyen problemleri çoktur. 2008 Olimpiyat oyunları boyunca içlerinden bazıları boy gösterme şansı bulurken, aynı zamanda ‘Yeni Çin’ Etiketi’de global anlamda kendini göstermiştir.

Tarihi Geçmiş

Çin’de reklamcılık çok eskilere, şeker satıcılarının flüt çalarken resmedildiği Book of Odes (1027- 476 B.C.E.) kitabına dayanmakdadır. Çin’de müzikal çalgılar, çanlar,gonglar, melodiler geleneksel olarak tamirci, çöpçü, seyyar satıcı ve diğer gezici olarak çalışan mal ve hizmet satıcılarını çağrıştırır.

Song Hanlığı yıllarında (960-1279), dükkan ve tavernalar Çin şiirlerinden alıntılar yapan güzel kaligrafilerle süslüdür. Song Hanedanlığının ilk yıllarında bir iğne üreticisi Çin’in ilk basılı reklamı ve logosu sayılacak bir resim kullanmıştır; elinde topuz olan beyaz bir tavşan. 1800’lerin ortalarında, ilk Afyon savaşı sonrası, çince ve yabancı dilin birlikte kullanıldığı yazılı reklamlar ise Çin’in eğitimli, elit tabakasını hedeflemiştir. Çin’in yeni yıl posterleri, takvimleri, o yıllrda olduğu gibi günümüzde de hâla reklamlara yer vermekdedir.

20.yy da Mao Zedong tarafından kaleme alınan edebi dergide de (Xiang River Review) Çin’in reklamcılığa açık olduğu görülmekdedir. 1930 yıllarında, Şangay reklamcılık merkezi haline gelmiş ve biçok şehirde reklam ajansları açılmaya başlamışdır. Çin okulları reklamcılık dersleri vermeye başlamış ve öğrencilerini yurtdışına yollamışlardır.

Reklamcılık Çin Halk Cumhuriyeti kuruluşundan (1949), Kültür Devrimine (1966-1976) kadar devam etmiştir. 1981 yılında başlayan Chinese Advertising dergisini, birkaç yıl sonrasında Uluslarası Reklamcılık dergisi izlemiştir. Çin Reklamcılar Derneği 1983 yılında kurulmuş, Çin’de reklam kanunlarını düzenleyen yasalar ise 1995 yılında yürürlüğe girmiştir.

Nüfus ve Harcanabilir Gelir

Lüks mal üretici firmaların CEO’ları, çok net olmayan nedenler ile Çindeki altın yakalıların oluşturduğu pazarın, birkaç yıl içinde Amerikadaki lüks mal tüketicileri pazarını geçeceklerini tahmin etmektedirler.Şangay ve çevresindeki yerleş yerlerine baktığımızda bu bakış açısı doğrulanabilir. Bu bölgelerde görülen kişi başına düşen milli gelir, Çin halkı gelirinin yaklaşık üç katına yakındır. Ancak daha da yakından bakıldığında, kişilerin finansal zorlukları açıkça görülmektedir. Ev ve eğitim masrafları giderek artmakta,bu da aileleri kendi özel masraflarından kısmalarına yol açmaktadır.

Kısacası, kabaran bir görünümde olan lüks mal pazarı, Çin için bir yanılsamadan öte değildir. Beyaz yakalılıar ise Çin’in %8’ini oluşturmakta ve çok azı yılda 43,000$’dan fazla kazanmaktadır.

Bu durumun aksine, mavi yakalı çalışanlar( modern çiftçilik yapanlar dahil) daha büyük ve ihmal edilmiş bir grubdur. Bu grubun yaklaşık %80’i ayda ortalama 1,000 RMB ($150) ve %70’i asgari 3,000 RMB ($450) kazanmaktadır. Bu grup, Çin’in önemli tükeci pazarını oluşturmasına rağmen pazarlayıcılar tarafından dikkate alınmamakdadırlar. Her nekadar mavi yakalı tüketiciler için pazara sunulmuş mallar olsa bile, bu malların pazarlanış aşamasında kullanılan dil ve semboller doğrudan mavi yakalıları hedef almaktadır. Bu nedele mavi yakalı tüketiciler genelede Çin markalarını tercih etmekdedirler. Mavi yakalı tüketici için markalar arasında ne bir fark bulunmukta, ne de fark yaratacak bir ayrıcalık görülmekdedir.

Çin’de Pazarlama İlkeleri


• Hediye değiş tokuşu

Çinlilerin deyimi ile “Hediye olarak ayçöreği (moon cake) alanlar onu yemeyecek, ve yiyener ise onu satın almayacaktır”.

Ayçöreği (moon cake) Çin’de Güz festivali zamanında yenilen tatlı veya tuzlu çeşitleri olan kek çeşididir. Bu keki festival zamanı, daha yüksek mevkide olanlara hediye olarak sunulur. Hediye vermek, Konfüçyus geleneğinin önemli bir parçasıdır. Kişiler arası statüleri ifade etmeye, sağlamlaştırmaya yardımcı olur ve sosyal bağ kurar (guanxi). Bu geleneği nasıl kullanancağını iyi bilen bir pazarlamacı ise daima başarılı olur.

Bu yaklaşım kozmetik, doğal gıda, sigara ve alkollü içecekler pazarında kullanılmakda ve oldukça başarılı olmakdadır.

Çok az Çili tüketicisi zenginliğini statüsünü göstermek amacıyla kullanmakdadır. Çoğu tüketici, prestijli ürünleri sadece faydalanmak amacıyla kullanır, bu çeşit kullanıma bir çeşit sosyal ilişkilere yapılam yatırım da diyebiliriz.

• Güvenlik

Güvenlik, Çin tüketicileri, özellikle anneler tarafından büyük bir öneme sahiptir.
Çin tüketicileri, heryerde sıkça görünen ve kanuni korumarla önlenemeyen sahte mal üreticileri ile başa çıkmak durumundadır.Çinlilere göre firmanın sahip olduğu büyüklük olun güvenilirliğinin bir göstergesidir. Bu bakış açısı ile bakıldığında, Whirlpool’un Çin piyasasına girdiğinde kendi uluslarası markasını bir yerel marka ile anlaşamalı yürüttüğünü ilan etmesi bazılarına göre bir hataydı.

Bu durumun tam tersine, gıda maddesi toptancısı olan Wahaha, tüzel markasını hiçbir markanın öncülüğü olamayan pazarlarda farklı ürünler sunarak sağlamlaştırmıştır. Öncelikle süt sonra şişe su pazarına giren Wahaha, daha sonra yulaf ezmesi pazarında yerini almıştır. Hatta günümüzdeki yeni pazarı ise çocuk giyim sektörüdür.

• Milliyetçilik

Çin milliyetçiliği önemlidir ancak tüketici kararlarında gizli ve değişken bir unsur olduğunu söyleyebiliriz. Çin tüketicilerinin herzaman Çin mallarını yabancı mallara tercih ettmemektedirler. Tercihler demografik, coğrafi ve diğer birçok farklı faktörlere bağlıdır.
Genç nüfüs, yaşlı nüfüsa nazarak daha fazla yabancı mal tüketimine açıkdır.
Pekindeki yaşayan halk, Şangay da yaşayanlara göre daha fazla yerli malı tercih ederler.
Yabancı markalar hakkında hala daha iyi ve kaliteli olduğu görüşü mevcutdur. Buna reğmen birçok Çinli her markayı eşit görmekdedir- özellikle vatanseverlik eğitimi almış devrimci jenerasyon. Çin pazarlamacıları yabancı markaların daha kaliteli olacağı görüşünü saklayabildikleri sürece, Çin markaların öncülüğü artacaktır.

Gerçekten bir Çin Markasından Bahsedebilirmiyiz?

Shelley Lazarus, Ogilvy & Mather reklam ajansının yönetim kurulu başkanı, 2004 yılında,kendisini topun ağzına koyacak şu bildiride bulunmuştur: ‘Çin gerçek analamda hiçbir markaya sahip değildir’.

Yaptığı açıklama Lenovo and Haier markalarının itibarını sarsmaya çalışmak olarak görülebilir. Açıklama ardından Çin basını Lazarus’u günlerce teşhir etmiş ve Pekin çalışanlarını bir açıklama yapmaları için zorlamıştır.
Buna rağmen, Lazarus’un söylemi Çin reklam ajansları tarafından, söylemin doğru olup olmadığı konusunda önemli tartışmalara yol açmıştır.
Çin’in önde gelen tüzel kuruluş isimleri gerçek bir markamıdır yoksa yalnızca bilinen ticari bir kurummudur?Tartışma taklitcilik, acımasız fiyat rekabeti gibi soruları da gün yüzüne çıkarmıştır.

Bazı çin profesyonel reklamcıları, Çin’in 170 farklı pazardan oluştuğunu ve her pazarın yaklaşık bir mılyona yakın tüketicisinin olduğunu ileri sürerek, Amerikan unsurları taşıyan pazarlama stratejilerini kullanmakdadırlar. Başa çıkılması gereken mesele ise bu geniş tüketiciye ulaşmakdır.

Apollo firması düzenlediği başarılı, görsel ve eğlenceli bir kampanya ile tüketicilerini ne kadar önemsediğini göstermiş ve kampanya sonunda sağlıklı içeceklerden oluşan ürünleri büyük bir popülerlik kazanmıştır. Firma, pazarladığı ürünlerin logosunda çin karakterleri kullanmış ve ‘ Her güneş doğduğunda, sizin için duyduğumuz sevgi sonsuzdur’ gibi sözleri olan bir şarkı seçmiştir. Bu tür marka yaratma girişkenliği, Apollo firmasının sadece dört sene sonunda tüm Çin’de tanınırlığını sağlamıştır.

Yüksek teknoloji ürünü pazarlama Kanalları

Çin’de halka ulaşmada ve insanları ikna etmede televizyon reklamlarının etkinliği %100’e yakındır. Ortalama TV seyretme süresi üç saatdir. Bunun aksine, 2005 yılında, Çin halkının %10’undan daha da azı internet kullanmıştır.İnternet reklamcılığı, TV ve gazette reklamcılığı ile karşılaştırıldığında çok küçük kalmakdadır. Bugüne kadar, Çin’in önde gelen internet portalları reklam gelirlerine değil, kendi gelirlerine dayanmakdadır.
Uluslarası olup gençlere hitab eden Coca Cola ve Pepsi gibi markalar, internet ve diğer medya kuruluşlarını kullanarak verdiği reklamlarda büyük başarılara imza atmakdadırlar.

Buna rağmen, cep telefonu reklamcılığı tüketici katılımını çekmede oldukça donanımlıdır. Motorola çıkardığı yeni cep telefonu modelini sponsor olduğu bir yarışma (playback yaparak şarkı söyleyen ve kendi çektiği görüntüleri online yayınlayan okul öğrencileri içinden en başarılı olanı seçmeyi amaçlayan) ile tanıtmış ve yarışma sonunda telefon şatışlarında büyük bir artış görülmüştür.

Olimpiyat Altını

2007 yılında, Çin hükümeti milyonlarca dolar yatırdığı programa ‘Çin Markasını İhraç Etmek’ başlığını seçmiştir. Çin üreticilerinin ve pazarlamacılarının tartışmasız desteğe ihtiyaçları vardır. Fikri mülkiyet hakları, araştırma ve geliştirmeye verilen önem çok azdır.
Buna rağmen, içinde bulunduğumuz dönem ‘yeni’ Çin için çok önemlidir. Bazı veriler yapılan Olimpiyat reklamının Çin için yeni kazançlara neden olacağını ve sponsor kuruluşları imajı yaratacağını belirtir. Amerikada yapılan araştırmalar, olipmiyat oyunları izleyicisinin etkili bir şekilde Olimpiyat sponsorlarını tanıdıklarını göstermekdedir.Burada sorulacak soru, Olimpiyat oyunlarının Çin markalarını global düzeye taşımaya yardımcı olup olmayacağıdır. Verilecek cevap ise hala muallâktadır.

Yazar Hakkında

Jing Wang , MIT Üniversitesi, Çin dili ve kültürü ve bölümünde öğretim üyesi ve aynı zamanda ‘High Culture Fever’ adlı kitabın yazarıdır.

0 yorum:

Kontak - cinceogreniyorum@gmail.com | Daya Earth Blogger Template